KIẾN THỨC PHÁP LUẬT

1. Pháp luật quy đinh thế nào trong trường hợp găm hàng, tăng giá bán khẩu trang, nước sát khuẩn

Theo Tiết c, Khoản 2, Điều 10 Luật Giá năm 2013 quy định Hành vi bị cấm trong lĩnh vực giá [Đối với tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh]: “c) Lợi dụng khủng hoảng kinh tế, thiên tai, địch họa, hỏa hoạn, dịch bệnh và điều kiện bất thường khác; lợi dụng chính sách của Nhà nước để định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý;”

Khoản 1 điều 11 Luật Giá quy định [Quyền của các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh] được “tự định giá hàng hóa, dịch vụ do mình sản xuất, kinh doanh, trừ hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ do nhà nước định giá” và phải thực hiện niêm yết giá và bán theo giá niêm yết theo Khoản 5, Điều 12 quy định về [Nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh].

Theo Nghị định 177/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giá, khẩu trang y tế, nước sát khuẩn không thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá hoặc thuộc danh mục hàng hóa được nhà nước định giá.

Hành vi đẩy giá khẩu trang lên cao khi dịch bệnh đang hoành hành có thể bị xử lý hành chính theo Nghị định 185/2013/NĐ-CP về vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Theo Điều 46 quy định [Hành vi đầu cơ hàng hóa] như sau:

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi lợi dụng tình hình khan hiếm hàng hóa hoặc tạo ra sự khan hiếm hàng hóa giả tạo trên thị trường để mua vét, mua gom hàng hóa có giá trị từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng nhằm bán lại thu lợi bất chính thuộc một trong các trường hợp sau đây mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự

- Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm quy định tại Điều này; Tước quyền sử dụng giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, giấy phép kinh doanh, chứng chỉ hành nghề từ 06 tháng hoặc đến 12 tháng đối với hành vi vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm; Đình chỉ hoạt động kinh doanh hàng hóa vi phạm từ 06 tháng đến 12 tháng đối với hành vi vi phạm quy định trong trường hợp vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm.

- Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại Điều này.

Hành vi găm hàng khi dịch bệnh đang hoành hành có thể bị xử lý hành chính theo Nghị định 185/2013/NĐ-CP về vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Theo Điều 46 quy định [Hành vi găm hàng] như sau:

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi găm hàng trong kho vượt quá 150% so với lượng hàng hóa tồn kho trung bình của ba tháng liền kề trước đó thuộc một trong các trường hợp khi thị trường có biến động về cung cầu, giá cả hàng hóa do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, chiến tranh hoặc diễn biến bất thường khác..

- Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật đối với hành vi vi phạm; Tước quyền sử dụng giấy phép kinh doanh, chứng chỉ hành nghề từ 03 tháng đến 06 tháng trong trường hợp vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm.

Nhận định: Như vậy, việc cá nhân, tổ chức kinh doanh mặt hàng khẩu trang, nước sát khuẩn tăng giá bán mặt hàng này trong tâm dịch 2019-nCoV ở mức độ chấp nhận được nếu chứng minh nguồn gốc xuất xứ cũng như biên lợi nhuận (tỷ lệ lợi nhuận trên giá vốn) là phù hợp. Giá bán hàng hoá không chỉ bị quyết định ở khâu lưu thông mà còn chịu tác động từ khâu sản xuất khi nguyên liệu như vải sát khuẩn nhập khẩu chủ yếu từ Trung Quốc khan hiếm, phải thay đổi nguồn cung, công nhân phải tăng ca, tăng giờ làm để đáp ứng nhu cầu của thị trường từ đó làm căn cứ xác định giá nhập kho, giá bán phù hợp theo Thông tư 25/2013/TT/BTC của  Bộ Tài chính quy định phương pháp định giá chung đối với hàng hóa, dịch vụ.

2. Cá nhân găm hàng, tăng giá bán khẩu trang, nước sát khuẩn có bị xử lý hình sự hay không???

Cá nhân, tổ chức lợi dụng tình hình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng hóa thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá, hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thì bị phạt tiền từ 30 đến 300 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

Người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau bị phạt tiền từ 300 triệu đến 1,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ ba đến 7 năm: có tổ chức; lợi dụng chức vụ, quyền hạn; lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức; hàng hóa trị giá từ 1,5 đến 3 tỷ đồng; thu lợi bất chính từ 500 triệu đến dưới một tỷ đồng; gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau bị phạt tiền từ 1,5 đến 5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 7 đến 15 năm: hàng hóa trị giá 3 tỷ đồng trở lên; thu lợi bất chính một tỷ đồng trở lên; tái phạm nguy hiểm; Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại điều này có thể bị xử phạt từ 300 triệu đồng đến 9 tỷ đồng.

Nhận định: Tuy nhiên mặt hàng khẩu trang và nước sát khuẩn không nằm trong “danh mục mặt hàng bình ổn giá, hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà nước định giá” nên không thể áp dụng điều khoản này để xử lý người vi phạm.

Bản tin VAI